Młynówka Królewska w Krakowie
Projekt rewitalizacji terenu po dawnym pomniku Koniewa - fragmentu linearnego parku Młynówka Królewska. Pierwsza nagroda w konkursie architektonicznym. Dokumentacja budowlano-wykonawcza. Pozwolenie na budowę 2018 r.
współpraca
Maciej Siuda Pracownia Projektowa
zespół autorski
Anna Kogut, Jakub Andrzejewski, Maciej Siuda, Marta Tomasiak
obszar opracowania
1 ha
budżet
3 937 657 PLN brutto
inwestor
Urząd Miasta Krakowa
rok
2016-2018
Betonowa obecnie przestrzeń placu staje się miejskim ogrodem. Projekt odwraca proporcje - to zieleń (przyroda) stanowi dominujące narzędzie kształtowania atmosfery miejsca. Plac, ułożony centralnie, ginie w otaczającej go roślinności. Mikroprzestrzenie - niewielkie placyki o zróżnicowanych funkcjach rozproszone zostały w krajobrazie parku.
Poszczególne wyspy zieleni okalające plac są zróżnicowane wysokościowo. Teren wytwarza bufor obniżający poziom hałasu. Niewysokie pagórki wizualnie oddzielają użytkowników ogrodu od ruchu ulicy, stwarzają przestrzeń bardziej intymną, kameralną. Pofałdowana płaszczyzna potęguje wrażenie „zagubienia“ wśród zieleni.
Lokalny plac zlokalizowany został w centrum całego założenia. Nawierzchnia placu wykonana jest z wylewki betonowej, dylatowanej w taki sposób, aby zapobiec pęknięciom oraz poprzez system spadków odprowadzić wodę do okalającego go otwartego odwodnienia liniowego, a stamtąd systemem nawadniającym do pobliskich wysp zieleni. Tym samym plac, jako jedyna przestrzeń w parku o nawierzchni nieprzepuszczalnej, staje się platformą do zbierania wody oraz nawadniania zieleni parkowej.
Ze względu na planowaną przebudowę sąsiadującej ul. Armii Krajowej projekt pomyślany został w podziale na etapy.
Etap pierwszy zakłada rewitalizację placu po dawnym pomniku Koniewa w obecnym przebiegu ul. Armii Krajowej (około roku 2018). Układ wysp zieleni i lokalizacja projektowanego placu zostały zaplanowane w kontekście przyszłej przebudowy ulicy (etap drugi). W pasie rezerwy terenowej pod przebudowę nie wprowadza się zieleni wysokiej ani elementów trwale związanych z gruntem. Drzewa w kolizji z infrastrukturą podziemną proponuje się zachować do czasu przebudowy ulicy. Do tego czasu nowe nasadzenia osiągną odpowiednią wysokość, uniknie się tym samym zbytniego wyeksponowania ogrodu na ruchliwą ul. Armii Krajowej. W pasie przebiegu ścieżek pieszej i rowerowej (4,5 m) wprowadza się zieleń niską w postaci mieszanek łąkowych łatwych do usunięcia w momencie przebudowy.
Etap drugi, którego rozpoczęcie zaplanowano na 2024 rok związany jest z przebudową ul. Armii Krajowej. Zgodnie z planami teren ogrodu zostanie zawężony, a szpaler drzew wzdłuż jezdni usunięty. Nowe nasadzenia wytworzą jednak bufor oddzielający ogród od ruchliwej ulicy, a od strony wschodniej przebiegać będą ścieżka piesza i rowerowa.
Ogród buduje bogactwo zbiorowisk roślinnych (grup roślin). Odzwierciedla to naturalny w przyrodzie system tworzenia się konkretnych habitatów - siedlisk o określonym charakterze, mikroklimacie, wilgotności, właściwościach gleby, a w rezultacie strukturze gatunkowej. Nadrzędne w projekcie jest stosowanie gatunków rodzimych. Wprowadzono 6 stref zieleni. Nazwy odnoszą się do botanicznych taksonów przywołując charakter grupy, wilgotność, stopień zacienienia/nasłonecznienia.
Proponuje się następujące strategie dotyczące gospodarki zielenią:
- Strefy zieleni buduje roślinność wysoka (drzewa istniejące i projektowane) oraz nasadzenia niskie - roślin wieloletnich i traw.
- Utrwalenie powiązań przyrodniczych z korytarzem ekologicznym Młynówki Królewskiej dzięki nasadzeniom zieleni wysokiej z drzew gatunków rodzimych naturalnie występujących w siedliskach łęgowych (nawiązanie do istniejącej zieleni wysokiej i roślinności potencjalnej miejsca) oraz rodzimej roślinności niskiej o dzikim, naturalnym charakterze.
- Etapowanie wycinki drzew istniejących będących w złej kondycji i w kolizji z infrastrukturą podziemną (etap 1. (2018) - rewitalizacja skweru - wycinka drzew stwarzających zagrożenie ze względu na ich stan; etap 2. (2024) - przebudowa drogi - wycinka drzew w kolizji z infrastrukturą podziemną) zapobiegnie wyeksponowania ogrodu na ruchliwą ul. Armii Krajowej, do czasu realizacji etapu 2. nowe nasadzenia zdążą osiągnąć znaczną wysokość.
- Atrakcyjność zieleni niskiej zaplanowana całorocznie, kolejne pory kwitnienia zazębiają się od wczesnej wiosny do jesieni, zimą uwydatniając strukturę roślin - ozdobnych kwiatostanów i kłosów traw w barwach szarości i żółcieni.
- Bogaty dobór gatunkowy projektowanej zieleni wspierający rozwój bioróżnorodności na terenie całego ogrodu. Duży udział gatunków atrakcyjnych dla owadów, miododajnych.
- Zastąpienie trawników wzdłuż jezdni ulic Armii Krajowej i Zarzecze nasadzeniami z łąk kwietnych - walor ekonomiczny i ekologiczny, a także wizualny „wprowadzający” na teren ogrodu.
- Strefy zieleni niskiej budowane plamami z poszczególnych gatunków, przestrzenie pomiędzy gatunkami wypełnione „mieszankami” (rośliny uzupełniające, okrywowe stanowiące „bazę” dla nasadzeń gatunkowych).
- Strefy zieleni niskiej przeznaczonej do usunięcia w ramach przebudowy w etapie 2. obsadzone mieszankami ze względu na walory ekonomiczne i łatwość usunięcia zieleni.
Atmosferę dzikiego ogrodu dopełnia mała architektura. Zaprojektowane meble mają masywny charakter przełamujący lekkość łąkowej zieleni parku. Do komponowania użyto dwóch prostych form geometrycznych, tj. drewniane sześciany (przestrzenna baza) oraz stalowe elementy okrągłe (powierzchnie płaskie, dopowiadające przestrzenne bryły). Zestawy meblowe są dwukolorowe: szare, surowe lite drewno orzechowe dla elementów masywnych oraz stalowe okręgi malowane proszkowo w kolorze bordowo-czerwonym. Kolorystyka mebli nawiązuje do kolorystyki zieleni, dzięki czemu mała architektura wizualnie stanowi spójną całość z ogrodem, odcinając się jednak proporcją i gabarytem.
Skalowanie oraz zestawianie kubicznych i okrągłych modułów w różnych konfiguracjach buduje odmienne sposoby ich użytkowania. Układ danej kompozycji determinuje przestrzeń, do której przynależy. W efekcie powstają tematyczne mikro-placyki zanurzone w zieleni, o konkretnym zastosowaniu: siedzisko dla większych grup przy placu, seria małych stolików i siedzisk obok pawilonu handlowego, rozproszone siedziska wokół zbiornika wodnego i w południowej części trawnika przy północnej części placu, pojedyncze oraz podwójne siedziska na poboczach ścieżek pieszych, parking rowerowy przy strefie wejściowej, w sąsiedztwie ścieżki rowerowej i skrzyżowania ulic Zarzecze oraz Armii Krajowej.